در این بخش مرور کوتاهی بر آفات گیاهان زینتی داریم.

آفات مکنده :

شامل:
۱.شته ها

۲.شپشک ها و سپردارها

۳.تریپس ها

۴.پسیل ها

۵.سفید بالک ها

۶.زنجره‌ها

۷.کنه‌ها

شته

شته‌های نارون :

۱.شته نارون Tinocallis platani :

فعالیت در سطح تحتانی برگ

ایجاد ترشحات شیره ای زیاد

ضعف و خزان زود رس نارون

۲.شته‌های  گالزای نارون

الف-شته سیبی نارون Eriosoma lanuginosum

ب-شته گالزای نارون E. ulmi

شته‌ ریشه غلات

Tetraneura ulmi

T. Coerulescens

روی رگبرگ یا کنار رگبرگ تشکیل گال می دهند.

روی پاجوش‌ها زیاد دیده می شوند.

شته برگ تبریزی Chaitophorus populeti

فعالیت در بخش رویی و زیرین برگ.

دارای ترشحات زیاد که به دنبال ان مورچه‌ها جلب می شوند.

شته گال کیسه‌ای صنوبر Pemphigus bursarius

روی شاخه‌های جوان ایجاد گال می کند.

در مناطقی که سابقه آلودگی دارند، اوایل بهار با باز شدن برگ و قبل از تشکیل گال باید کنترل شود.

شته سیاه بید Chaitophorus niger

فعالیت در بخش رویی و زیرین برگ

ترشح شیره در بید‌های فر بیشتر است.

شته افرای شبه چناری Drepanosiphum plantanoides

شته افرا D. acerinus

شته افرای ایرانی D. acerinus ssp. Iranicum

روی انواع گونه‌های افرا فعالیت می کند.

شته گالزای زبان گنجشک Prociphalus fraxini

روی برگ ایجاد گال می کند.

شته اقاقیا Aphis craccivora

اواسط خرداد جمعیت آن به اوج خود می رسد.

اقاقیا طاووسی کنار

شته کاج Eulachnus tuberculostemmata

فعال و متحرک، دایما روی سوزن‌ها در حال حرکت می باشند.

اواخر تابستان ترشحات زیاد و و درختان آلوده از فاصله دور قابل تشخیص هستند.

شته خونی سرو Cinara tujafilina

عسلک تولید نمی کند

شته زرد خرزهره Aphis nerii

اواخر بهار پشت برگ ظاهر می شود.

ترشح شیره ندارد.

شته رز Macrosiphum rosae

زادآوری شته‌ها مقارن با سفیک سطحی

شته مومی کلم Brevicoryne brassicae

بدن شته پوشیده از ماده مومی آرد آلود اوایل تابستان به اوج می رسد.

ناقل بیماری موزاییک کلم.

شته زرشک Liosomaphis berberidis

روی زرشک خسارت حائز اهمیت است.

زیر برگ فعالیت می کند.

شته یاس Macrosiphum euphorbiae

روش های کنترل شته‌ها

-استفاده از روغن‌های زمستانه

*روغن ولک / ۲۰ تا ۳۰ در هزار

*روغن گیاهی سیترال / ۲ درصد ( به همراه صابون پالیزین )

-رعایت بهداشت زراعی

حذف علف های هرز ( میزبان ثانویه و گذران  برخی شته‌ها )

حذف تنه جوش‌ها و پا جوش‌ها ( محل استقرار اولیه شته‌ها )

-آبشویی

*آبشویی با صابون گیاهی پالیزین / ۱٫۵ در هزار

-استفاده از سموم ارگانیک و بیولوژیک

*تنداکسیر ( حشره کش و کنه کش تماسی ) / ۲٫۲۵ در هزار.

*سه مرحله استفاده برای چهار روز

-استفاده از سموم سیستمیک

اکسی دیمتول متیل (متاسیستوکس ) /  حشره کش با خاصیت کنه کشی /  ۱ تا ۱٫۵ در هزار

امیدا کلو پراید  ( کنفیدور ) / حشره کش وسیع طیف  /  ۰٫۳ تا ۰٫۷ در هزار

استامی پراید (موسپیلان )  / حشره کش /  ۰٫۳ تا ۰٫۷ در هزار

-استفاده از سموم تماسی گوارشی

دیازینون / ۱ در هزار

فوزالون ( زولون ) / ۱٫۵ در هزار

مالاتیون / ۲ در هزار

-استفاده از شته کش اختصاصی

پریمیکاپ ( پریمور ) /  ۰٫۵ تا ۰٫۷ در هزا ر

شپشک و سپردار

-انواع مختلف  شپشک‌های نباتی

الف-شپشک‌های سپردار

حشره در زیر سپر مخصوص به سر برده و روی نباتات ثابت شده و از شیره گیاهی تغذیه می کد.

فقط پوره‌های آن در ائایل زندگی  از زیر سپر مادر بیرون آمده و در نقاط دیگر ثابت می گردند و شروع به خسارت می کنند.

مانند شپشک واوی نارون

ب-شپشک‌ها بدون سپر

این شپشک‌ها آزاد بوده و بدنشان یا سخت است و یا این که از گرد یا الیاف و یا قشر کم و بیش سختی از مواد مومی پوشیده است.

در سنین اول و دوم پورگی می توانند حرکت کنند. ماده بعضی از انواع شپشک‌ها توده الیاف مومی سفید کم وبیش بزرگی به شکل کیسه با توده پنبه‌ای مانند در انتهای شکم خود ترشح کرده و تخم‌های خود را در داخل الیاف مزبور می گذراد.

مانند : شپشک استرالیایی.

-شپشک خونی نارون Gossyparia spuria

زمستان پوره سن ۲ ___اواخر اسفند نرها و ماده‌ها فعال__فروردین جفتگیری__روی بدن ماده موم__تخم‌ها تفریحخ و پوره سن ۱ فعال

سپردار واوی نارون Lepidosaphes conchiformis

میزبان : نارون، ارغوان، چنار، صنوبر، بید، طاووسی

سپردار بید Quadraspidiotus slavonicus

حمله به تنه و شاخه

سپردار قهوه‌ای مرکبات Chrysomphalus dictyospermi

شمشاد نعنایی، شمشاد جنگلی، شمشاد معمولی، ارغوان، برگ بو، نخل‌های زینتی، رز، بید، به ژاپنی، اکالیپتوس، برگ نو

مقاومت بالایی به سرما و گرما داشته اما احتیاج به رطوبت بالایی دارد.

شپشک نخودی  Eulecanium coryli

شمشاد معمولی، بید، زبان گنجشک، صنوبر،بلوط، نسترن

شپشک آرد آلود ساحلی  Pseudococcus maritimus

سنجد تلخ، اقاقیا، افرا، سه رنگ،ختمی درختی، زربی، نوش، کاج، شمشاد، برگ بو، خرزهره

به دلیل پوشش مومی آرد آلود، مبارزه باآن مشکل است.

شپشک استرالیایی Icerya purchasi

زاد و ولد سریع

ماده ۶ میلیمتر، فاقد سپر

ترشح شیره شیرین و جلب قارچ‌های فومازین

پلی فاژ

سپردار پالم یا نخل Aspidiotus destructor

ساختمان سپر نازک،شفاف و نرم

یکی از آفات مهم گرمسیری

سپردار کاج Leucaspis pusilla

میزبان : گونه‌های مختلف کاج

همراه با کاج‌هایی که از خارج وارد باغ بوتانیک کرج شدند، وارد ایران شد و به صورت طغیانی درامد.

فعالیت در بخش داخلی سوزن‌ها، برگ‌ها قهوه‌ای و ریزش می کنند.

شپشک رز Aulacaspis rosae

سپر سفید و گرد

شپشک آرد آلود سرو  Planococcus vovae

ترشحات بدن در مجاورت هوا به صورت الیاف سفید، دور بدن حشره را می پوشاند که از دور نمایان است.

شپشک سفید خرزهره (سپردار عشقه )  Aspidiotus hederae

خرزهره، پاپیتال، نخل پنجه‌ای، یاس

کاج، یاسمن، برگ بو، ماگنولیا

سپردار شمشاد  Unaspis euonymi

سپردار بنفش مرکبات  Parlatoria pergandii

کاملیا، ماگنولیا،یاس، پاپیتال، سه رنگ، برگ بو، نسترن

روش‌های کنترل شپشک

کنترل شپشک‌ها معمولا دشوار است و با یک سمپاشی ساده از بین نمی روند و باید از چند روش به صورت تلفیقی استفاده کرد.

روش‌های کنترل ارگانیکی و بیولوژیکی

۱.کاشت درخت اکالیپتوس : این آفت به بوی متصاعد شده از درخت اکالیپتوس واکنش داده و از ان منطقه دوری می کند.

۲.تنداکسیر ( حشره کش و کنه کش تماسی ) / ۲ تا ۲٫۵ در هزار / ۳ مرحله به فاصله ۴ روز

۳.سیرینول ( حشره کش تماسی ) / ۲ تا ۲٫۵ در هزار / ۳ مرحله به فاصله ۴ روز

کنترل زراعی

۱.استفاده از فشار باد و یا آب بر روی ساقه‌های قوی برای کم کردن تعداد شپشک ها

۲.حذف شاخه‌های آلوده

۳.حذف مکانیکی آفت در تراکم های محدود به صورت معدوم نمودن شپشک‌ها از روی تنه و شاخه، با استفاده از برس‌های نرم

۴.پرهیز از آبیاری و کود دهی زیاد، زیرا شپشک‌ها گیاهانی را که دارای بافت‌های آبدار و دارای مقدار بالای نیتروژن در سطح برگ‌ها باشند را بیشتر ترجیح می دهند.

۵.شستشوی مرتب گیاه مانع از آلودگی مجدد آن می شود.

کنترل شیمیایی

به دو صورت زمستانه ( پیش بهاره ) و بهاره انجام می گیرد.

بهترین زمان مبارزه پیش بهاره اواسط اسفند ماه و قبل از تورم جوانه‌ها و نهایتا تا ابتدای تورم جوانه‌ها می باشد.

۱.با استفاده از روغن ولک یا سایر روغن‌های ولک یا سایر روغن های زمستانه / ۳۰ تا ۲۵ در هزار

۲.با استفاده از روغن ولک  همراه با یکی از سموم تماسی گوارشی

اتیون ( حشره کش و کنه کش ) / ۱ در هزار

مالاتیون / ۲ در هزار

کلرپیرفوس (دورسبان ) / ۲ در هزار

دیازینون / ۱ در هزار

فوزالن ( حشره کش و کنه کش ) / ۱٫۵ تا ۲ در هزار

* در دمای بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد از مصرف روغن ولک خودداری شود.

هنگام تفریخ  تخم‌ها و پوره‌های سرگردان که روی شاخه‌ها و برگ‌ها در حرکتند، معمولا اوایل تا اواسط اردیبهشت ماه و تکرار آن حداقل دو بار به فاصله ۹۳ روز انجام می شود.

استفاده از تله‌های زرد رنگ چسبناک

۱.جهت به دام انداختن حشرات نر ( دو هفته بعد پوره‌های سن اول از تحم خارج شده و سمپاشی صورت می گیرد. )

۲.کنترل جمعیت شپشک‌های نر

*در صورت آلودگی شدید و تشکیل سپر روی بدن حشره به محلول سمی روغن تابستانه به نسبت ۵ در هزار اضافه شود.

سموم فسفره مورد استفاده در سم پاشی‌های بهاره :

اتیون ( حشره کش و سم کش غیر سیستمیک ) / ۱ در هزار

مالاتیون / ۲ در هزار

دیازینون / ۱ در هزار

دیکلرووس ( ددواپ ) / ۲ تا ۲٫۵ در هزار

استامی پراید ( موسپیلان )  / ۰٫۵ در هزار

ایمیداکلوپراید ( کنفیدور ) / ۰٫۵ در هزار

تریپس

تریپس رز  Frankliniella tritici

شهرت این آفت در انتقال ویروس است.

خسارت در مناطق گرم وخشک وغیر مرطوب.

حرکت سریع و جهشی دارند و کنترل آن مشکل است.

روش‌های کنترل تریپس

*سم پاشی، پیش از وارد شدن آفت به داخل جوانه‌های گل باز نشده صورت گیرد.

*حذف و معدوم کردن تمام جوانه‌ها، شکوفه‌ها و گل‌های بالغ آلوده وغوطه ور کردن آن‌ها در ظرف آب یا محلول آب و حشره کش

*آندوسولفان ( تیودان )  / غیر سیستمیک با اثر تماسی /  ۱٫۵ تا ۲ در هزار

-از این آیتم برای از بین بردن تخم و جنس نر استفاده می شود. بنابراین گاهی نیاز است که همزمان از ۲ نوع سم استفاده شود.

*سیرینول / ۲ تا ۲٫۵ در هزار / هر ۳ تا ۴ روز یکبار تکرار شود. ( ۳ بار متولی )

*استفاده از تله آبی ( کارت‌های آبی رنگ آغشته به مواد چسبناک ) دقیقا در بالای گل یا برگ جوان به طوری که با گیاه تماس نداشته باشد.

این کار می تواند در به دام انداختن تریپس موثر واقع شود.

نکته قابل توجه این است که تریپس حرکت جهشی دارد، بنابراین از این کارت‌ها به صورت افقی استفاده شود.

پسیل

پسیل زبان گنجشک Phyllopsis fraxini &Phyllopsis fraxinicola

تولید گال و ترشح شکرک

با وارد کردن بزاق به سلول‌ها و بر هم زدن هورمون‌های گیاهی موجب لوله شدن برگ‌ها می شود.

روش‌های کنترل پسیل

*کنترل شیمیایی

در صورت لزوم بهتر است درختان اوایل بهار قبل از تشکیل گال، زمانی که طول برگ‌ها حدود یک سانتیمتر است، سم پاشی شود.

برای این کار می توان از سموم سیستمیک زیر استفاده کرد.

اکسی دیمتون متیل ( متاسیستوکس ) / حشره کش با خاصیت کنه کشی / ۱ تا ۱٫۵ در هزار

ایمیدا کلو پراید ( کنفیدور ) / حشره کش وسیع طیف / ۰٫۳ تا ۰٫۷ در هزار

استامی پراید ( موسپیلان ) / حشره کش / ۰٫۳ تا ۰٫۷ در هزار

البته در اوایل تشکیل گال‌ها نیز می توان از سموم فوق مخلوط با صابون مخصوص سمپاشی ( صابون پتاسیم ) برای دفع این آفت استفاده کرد.

سفید بالک

سفید بالک زبان گنجشک Siphoninus phillyreae

سفید بالک رز Aleurodes cotesii

*میزبان : افرا، زبان گنجشک، اقاقیا، سلوی

*جمعیت آن با گرم شدن هوا زیاد می شود.

*خسارت اصلی مربوط به مدفوع حشرات به همراه مواد قندی و چسبنده

*ناقل ویروس‌های گیاهی

روش‌های کنترل سفید بالک

*آبشویی‌های مستمر با استفاده از صابون پالیزین

*استفاده از نوار‌های چسبناک روی درختان

*کنترل شیمیایی

ایمیداکلوپراید (کنفیدور ) / ۰٫۵ در هزار

آدمیرال ( پیری پروکسی فن ) / ۰٫۵ در هزار

تنداکسیر / ۲ تا ۲٫۵ در هزار / ۳ مرحله به فاصله ۴ روز

سیرینول / ۲ تا ۲٫۵ در هزار / ۳ مرحله به فاصله ۴ روز

-به احاظ تعداد نسل بالا و تکثیر سریع، مبارزه شیمیایی با این آفت مسلزم تعداد دفعات زیاد سم پاشی  می باشد.

-این حشره در مقابل بعضی از سموم مقاوم بوده و به سادگی نمی توان با آن مبارزه نمود.

زنجره

زنجرک گلسرخ  Edwardsiana rosae

*رز، نارون، چنار

زنجره مو

سپیدار، نارون، ابریشم، نسترن، زبان گنجشک

روش‌های کنترل زنجره

کنترل زنجره رز

با استفاده از روش‌های کنترلی آفات مکنده مانند : شته‌ها

کنترل زنجره مو

۱٫سمپاشی پای درختان علیه پوره‌های داخل خاک

۲٫سمپاشی سطح خاک در موقع خروج پوره‌های کامل از زمین

۳٫سمپاشی علیه زنجره‌های بالغ روی درختان میزبان

*با استفاده از سم دیازینون و یا کونفیدور

۴٫قطع شاخه‌های الوده به تخم در بهار و سوزانیدن آن‌ها

۵٫بیل زدن پای درخت و سوزانیدن علف‌های هرز باغات و اطراف آن‌ها

کنه

کنه دو نقطه‌ای Tetranychus urticae

نارون، چنار، انواع سوزنی برگان، اقاقیا، بید، زبان گنجشک، یاس زرد، به ژاپنی، پیراکانتا، انواع گل‌های فصلی

*با گرم شدن هوا شرایط فعالیت کنه‌ها مساعد می شود.

*ایجاد تار‌های عنکبوتی و حالت گرد آلود.

کنه قرمز اروپایی  Panonychus ulmi

افرا، اقاقیا، بید، نارون

کنه گالزای بید  Eriophyes tetanothrix

ایجاد گال‌های کوچک، گرد و قرمز روی سطح فوقانی برگ بید

کنه گالزای افرا  Aceria macrorrhyncha

ایجاد تعداد زیادی گال‌های ک.چک روی سطح فوقانی برگ درختان افرا

روش‌های کنترل کنه

آبشویی

آبشویی (شستشوی گونه‌های گیاهی حساس هر ۱۰ تا ۱۵ روز یک بار در کاهش جمعیت آفت تاثیر چشم گیری دارد )

آبشویی با صابون معمولی و پالیزین  / ۱٫۵ در هزار

در مراحل اولیه می توان با شستشوی گیاه به وسیله آب صابون، با این آفت مبارزه کرد.

مبارزه پیش بهاره

اواسط اسفند ماه و قبل از تورم جوانه‌ها و نهایتا تا ابتدای تورم جوانه‌ها و نهایتا تا ابتدای تورم جوانه‌ها

۱.با استفاده از روغن ولک و یا سایر روغن‌های زمستانه / ۲۵ تا ۳۰ در هزار

۲.با استفاده از روغن ولک همراه با یکی از سموم کنه کش

اپلو / ۰٫۵ در هزار ( کنترل تخم کنه )

تراکم شدید کنه

در تراکم شدید کنه، با استفاده از سموم کنه کش اختصاصی نظیر

آبامکتین ( ور تیمک ) / گوارشی و تماسی / ۰٫۵ در هزار

هگزیتیازوکس ( نیسورون )  / تماسی، گوارشی، نفوذی  / ۰٫۵ در هزار

آمیتراز ( مایتاک ) / گوارشی و تماسی / ۲ در هزار

فن پیروکسی میت ( ارتوس ) / تماسی، گوارشی، نفوذی / ۰٫۵ تا ۱ در هزار

پروپارژیت ( امایت ) / گوارشی و تماسی / ۱ در هزار

بروموپروپیلات ( نئورون ) / تماسی / ۱ در هزار

تترادیفون ( تدیون ) / نفوذی /  ۱٫۵ در هزار

شروع عملیات مبارزه بلافاصله پس از مشاهده اولین علایم آلودگی

سیرینول / ۲ تا ۲٫۵ در هزار / هر ۳ تا ۴ روز یکبار تکرار شود ( ۳ بار متوالی )

تنداکسیر  / ۲ تا ۲٫۵ در هزار  / هر ۳ تا ۴ روز یکبار تکرار شود ( ۳ بار متوالی )